Dla edukatorów

Prowadzenie z sercem

Opowieści docierają do naszych najgłębszych emocji, wyzwalają hormony i łączą się z naszymi podstawowymi wartościami. Dlatego tak ważne jest, aby podchodzić do dzielenia się nimi z odpowiedzialnością. Zebraliśmy kilka wskazówek dla prowadzących, które pomogą stworzyć i kultywować bezpieczną i przyjazną przestrzeń, w której każdy będzie czuł się komfortowo dzieląc się swoimi opowieściami. Dowiedz się, jak sprawić, aby dzielenie się historiami stało się pozytywnym i pełnym szacunku doświadczeniem.

Bezpieczna przestrzeń

Stwórz przestrzeń, w której każdy czuje się szanowany, akceptowany i swobodnie wyraża siebie, bez obaw przed oceną, dyskryminacją czy krzywdą.

Bezpieczna przestrzeń to fizyczne lub emocjonalne środowisko sprzyjające otwartemu, włączającemu i pełnemu szacunku dialogowi. Podczas warsztatów dzielenia się historiami powinna ona być tworzona wspólnie przez prowadzących, uczestników i organizatorów. Jednak to prowadzący wyznaczają kierunek, nadają ton rozmowie i zapewniają warunki, w których każdy czuje się wysłuchany, doceniony i szanowany.

  • Zachęć uczestników do ustalania i szanowania swoich granic. Nikt nie powinien czuć się zmuszony do dzielenia się czymkolwiek lub robienia czegokolwiek, z czym nie czuje się komfortowo. Warto zachęcać uczestników do dzielenia się swoimi opiniami i wyznaczania granic, aby mieli pewność, że nie spotka się to z żadnymi negatywnymi konsekwencjami.

  • Praktykuj empatyczne, wolne od osądów słuchanie. Skup się na zrozumieniu, nie przerywaj i nie oferuj rozwiązań, chyba że zostaniesz o to poproszony. Słuchaj opowiadanych historii, zamiast skupiać się na własnej reakcji na to, co zostało powiedziane.

  • Upewnij się, że uczestnicy wiedzą, w jakim celu i na jakich warunkach uczestniczą w danym ćwiczeniu. Przypomnij im, że mogą odmówić udziału, opowiadać swoje historie na własnych warunkach, pomijać pytania lub fragmenty opowieści, bez odczuwania presji. “Zawsze możesz się wycofać; nie będziesz oceniany ani osądzany za to, czym zdecydujesz się podzielić lub co zachować dla siebie.”

  • Zachęcaj do przestrzegania zasady poufności, w której historie dzielone w grupie pozostają prywatne i nie są udostępniane osobom spoza niej. Co zostało powiedziane w sali, zostaje w sali.

  • Słuchając, unikaj oceniania doświadczeń, przekonań czy stylu opowiadania innych. Twórz atmosferę wsparcia i inkluzywności.

  • Podchodź do każdej historii z życzliwością i zrozumieniem, biorąc pod uwagę emocjonalne potrzeby i doświadczenia innych osób.

  • Zachęć uczestników do wyboru poziomu zaangażowania—mogą dzielić się historiami, słuchać lub jedynie obserwować.

  • Zawsze szanujemy, gdy ktoś potrzebuje przerwy, chce się wycofać lub zrobić pauzę, bez kwestionowania tej decyzji. Uczestnicy mogą opuścić salę, mając pewność, że ich nieobecność nie zakłóci przebiegu procesu. Nikt nie musi czuć się niekomfortowo dla dobra innych.

  • Używamy języka inkluzywnego i afirmującego, który wspiera i potwierdza tożsamość oraz doświadczenia wszystkich uczestników. Błędy mogą się zdarzyć i będą się zdarzać. Daj innym przestrzeń do nauki i zmiany.

  • Stwórz fizycznie komfortową przestrzeń, która pozwoli każdemu poczuć się swobodnie i w pełni zaangażowanym.

  • Zachęć uczestników do dodawania i tworzenia nowych zasad, które pomogą stworzyć bezpieczną i wspierającą przestrzeń dla wszystkich.

Odpowiedzialne dzielenie się historiami 

Świadoma zgoda

Zapraszając innych do dzielenia się swoimi historiami, należy przekazać im jasne informacje na temat tego, jak ich opowieści będą wykorzystywane, oraz uzyskać ich zgodę.. Osoby dzielące się osobistymi doświadczeniami powinny rozumieć, jak ich historie będą przechowywane, udostępniane i przetwarzane. Ważne jest poszanowanie ich prywatności, zapewnienie opcji anonimowości lub wycofania zgody oraz wyjaśnienie, jak ich dane i historie będą traktowane. Najważniejsze, aby zgoda była udzielona świadomie.

Featured
Świadoma zgoda
Świadoma zgoda

Jak wyznaczać granice i świadomie wyrażać zgodę, dzieląc się osobistymi doświadczeniami z profesjonalistami zajmującymi się zbieraniem historii?

Prawa autorskie

Własność historii to podstawowe prawo opowiadającego. Każdy ma prawo do swoich historii i powinien być uznawany za ich twórcę. Zawsze pytaj o zgodę, zanim podzielisz się cudzą opowieścią, i przypisz jej autorstwo, jeśli to możliwe, szanując wybór anonimowości.

Sprawczość opowiadającego

Opowiadający powinien mieć pełną swobodę wyboru, jaką historię chcą opowiedzieć, w jaki sposób to zrobi i jak będzie reprezentowany. Ważne jest, aby stworzyć bezpieczną i wspierającą przestrzeń, która szanuje wybory opowiadających i daje im poczucie sprawczości. Obejmuje to prawo do pominięcia pytań lub przerwania dzielenia się opowieścią w dowolnym momencie.

Komunikaty podprogowe

Wspieraj opowiadających w tworzeniu historii, które są jasne i przemyślane. Zachęcaj ich do autentyczności i szerości, ale również do zastanowienia się nad celem opowieści, jej odbiorcami i wrażeniem, jakie może wywołać. Uczul ich na ryzyko dwuznaczności, niezamierzonych symboli czy stereotypów. Pomóż w doborze słów, które dobrze oddają emocje, jakie chcą przekazać, i promuj etyczne opowiadanie bez ukrytych intencji.

Featured
Od opowieści do wpływu
Od opowieści do wpływu

Jak opowiadać w sposób intencjonalny? O autentyczności w opowiadaniu i uwzględnianiu kontekstów kulturowych, społecznych i emocjonalnych.

Przestrzeń dla opowieści. Notatka dla prowadzących na temat facylitacji wrażliwej na traumę i procesowania doświadczeń.

W świecie, który nieustannie się zmienia i dostosowuje, nie ma wątpliwości, że historie, które są opowiadane, mogą różnić się intensywnością, głębią i znaczeniem. Czasami historia to tylko coś, co opowiadasz, by zabić czas lub rozbawić kogoś; innym razem jest to doświadczenie obnażające duszę, w którym słuchacz może stać się uczestnikiem podróży lub obserwować ją jak płynącą rzekę.

Pracując z opowieściami, warto spodziewać się niespodziewanego. Jako prowadzący podejmujemy monumentalne zadanie: przyjmowanie i przechowywanie historii innych ludzi.

Przestrzeń dla opowieści

Zanim poprosimy kogoś o podzielenie się swoją historią, musimy upewnić się, że mamy przestrzeń, by ją przyjąć i pomieścić. Oznacza to odłożenie na bok własnych spraw. To pozostawienie swoich zmartwień za drzwiami i zobowiązanie się jako facylitator do traktowania każdej historii jak kruchego jajka, które opowiadający nam rzuca. Naszym zadaniem jest zadbanie zarówno o tę historię, jak i o opowiadającą ją osobę, zapewniając im jak największe bezpieczeństwo w trakcie warsztatów.

Nie oznacza to jednak, że nie będziemy mieli emocjonalnych reakcji. Wręcz przeciwnie – otwierając się na historie innych ludzi, możemy również przywołać własne wspomnienia, w tym te trudne. Dajmy sobie przestrzeń na przeżywanie emocji, ale jednocześnie starajmy się być jak najbardziej wspierający. Jeśli odczuwamy silne emocje, a mimo to musimy kontynuować, możemy podzielić się z grupą tym, co przeżywamy. Jako facylitatorzy czasami musimy dawać przykład. Nie każdy potrafi jako pierwszy okazać wrażliwość, a umiejętność otwierania się to coś, co warto rozwijać, prowadząc warsztaty narracyjne.

Zanim zaprosimy uczestników do dzielenia się swoimi historiami, sami musimy być na to gotowi. Nie prośmy innych o coś, na co sami nie jesteśmy gotowi. Choć prowadzimy warsztat, jesteśmy jego częścią tak samo jak inni uczestnicy. Zachęcamy do dzielenia się w sposób, który jest dla nas możliwy i komfortowy, a także do słuchania z otwartym sercem i umysłem. Ważne jest nie tylko to, co słyszymy w słowach, ale także to, co możemy odczytać z mowy ciała i sygnałów niewerbalnych.

Emocjonalna obecność

Zachęcamy facylitatorów do utrzymywania emocjonalnej obecności. Gdy uczestnicy stają się podatni na zranienie i dzielą się osobistymi historiami, powinniśmy starać się słuchać bez oceniania, niezależnie od tego, co usłyszymy. Powinniśmy robić wszystko, by nie odcinać się od emocji i nie uciekać od tego, co może być dla nas trudne, ale raczej wejść w ten moment i pozwolić sobie na bycie w nim. Każda osoba, która się dzieli, zasługuje na szacunek. Warto przypomnieć uczestnikom, aby nie przerywali, nie rozmawiali między sobą podczas czyjejś wypowiedzi i jeśli potrzebne jest tłumaczenie, aby szanowali różnice kulturowe, dążąc jednocześnie do znalezienia wspólnej płaszczyzny. Może to prowadzić do uzdrowienia i budowania głębszych relacji.

Jednak czasami nasze emocje mogą przysłonić praktyczne czy racjonalne myślenie, a sytuacja może stać się trudniejsza, niż się spodziewaliśmy.

“Bycie facylitatorem świadomym traumy oznacza zrozumienie, że:
1. Ludzie doświadczyli traumy, niezależnie od tego, czy powiedzą nam o tym osobiście, wcześniej czy kiedykolwiek.
2. Trauma ma długotrwały wpływ na zdrowie psychiczne, emocjonalne, fizyczne i społeczne jednostki.
3. Wpływ traumy może utrudniać proces uczenia się, rozwoju i leczenia."

Understanding Trauma-Informed Facilitation:
Community Conversations as Nonprofit Leaders

Kluczowe wskazówki

Jako prowadzący warto abyś pamiętał o kilku rzeczach:

Wspieraj uczestników!

Gdy ludzie mają odwagę podzielić się swoją historią, zasługują na uznanie za ten akt odwagi.

Stwórz przestrzeń do budowania więzi i wymiany rad.

Jeśli celem warsztatów jest pomoc grupom marginalizowanym w nawiązaniu kontaktów, prawdopodobne jest, że w historiach pojawią się wyzwania, z jakimi mierzą się uczestnicy. Warto zostawić na koniec warsztatów czas na ewentualną wymianę doświadczeń i rozwiązań dotyczących określonych sytuacji. To nie jest obowiązkowe dla nikogo, ale może być okazją do znalezienia sojuszników lub osób, które miały podobne doświadczenia i mogą podzielić się tym, co im pomogło (lub nie).

Zachowuj poufność.

Wyjaśnij uczestnikom, że historie usłyszane podczas warsztatów nie powinny być przekazywane poza ich obręb. Każdy ma prawo do opowiadania swojej historii – my dzielimy się własnymi, a innych pozwalamy innym opowiadać swoje.

Słuchacze również przeżywają emocje, o których możemy nie wiedzieć.

Wiele historii może przywołać wspomnienia, nie zawsze dobre. Jeśli któryś z uczestników musi opuścić pomieszczenie z jakiegokolwiek powodu, ma do tego pełne prawo. Może potrzebować chwili na uspokojenie, może poczuć się przytłoczony lub po prostu nie być w stanie wysiedzieć w miejscu. Wszystkie te reakcje są naturalne. Warto mieć drugą osobę wspierającą warsztaty, która może delikatnie sprawdzić, czy uczestnik potrzebuje rozmowy, wsparcia lub po prostu przestrzeni dla siebie.

Pozwól na emocje.

Poinformuj uczestników, że są w bezpiecznej przestrzeni (warto na początku warsztatów ustalić wspólnie zasady, które określają, czym jest bezpieczna przestrzeń). Każdy ma prawo przerwać swoją opowieść w dowolnym momencie, wyrażać emocje podczas jej opowiadania. Nie oczekujemy, że uczestnicy „utrzymają się w ryzach” podczas ćwiczeń. Jako facylitatorzy zachęcajmy do przyjmowania emocji i ekspresji innych z łagodnością i akceptacją.

Odzyskiwanie spokoju.

Warto pamiętać, że po intensywnej sesji opowiadania historii ruch może pomóc ludziom odzyskać równowagę. Można zaproponować praktyki takie jak głębokie oddychanie, delikatne rozciąganie czy proste ćwiczenia jogi, które pomogą uczestnikom wrócić do ciała i uspokoić umysł. Ważne jest jednak, aby ruchy były subtelne i spokojne, ponieważ nie wszyscy czują się komfortowo, wykonując większe gesty, szczególnie gdy są emocjonalnie poruszeni.

Współpraca z grupami wrażliwymi

  • Uczynienie wydarzeń i warsztatów dostępnymi jest często łatwiejsze, niż wielu organizatorów myśli. Jeśli zaplanujesz aktywność z wyprzedzeniem, będziesz mieć czas na zidentyfikowanie i usunięcie wszelkich barier, które mogą utrudniać udział. Ważne jest, by zawsze dostarczać jasne informacje o dostępności dla uczestników. Na przykład, warto pomyśleć, czy wydarzenie jest przyjazne dzieciom lub dostosowane do potrzeb osób neurozróżnicowanych. Zadbaj o dostępność dla osób na wózkach, łatwy dostęp do transportu publicznego oraz różne opcje komunikacyjne. Wyraźnie podaj miejsce wydarzenia oraz szczegółowe wskazówki, jak tam dotrzeć, szczególnie jeśli lokalizacja jest trudna do znalezienia.

  • Kiedy organizujesz wydarzenie dla konkretnych grup, warto poprosić o pomoc specjalistów, liderów społeczności, tłumaczy lub innych profesjonalistów, aby poprawić dostępność. Szukaj sposobów, które sprawią, że różne osoby poczują się zaproszone i zachęcone do aktywnego uczestnictwa.

  • Uwzględnij różne tradycje opowiadania historii. Zachęcaj uczestników do dzielenia się swoimi tradycjami i wartościami kulturowymi, dając im przestrzeń do wpływania na przebieg aktywności. Pamiętaj, że opowiadanie historii może przybierać różne formy – tradycje ustne, poezję, piosenki, taniec, sztukę wizualną czy media cyfrowe. Pozwól uczestnikom wybrać, w jakiej formie chcą dzielić się swoimi historiami. Takie podejście wspiera empatię i pogłębia zrozumienie międzykulturowe.

  • Zachęcaj uczestników do używania języka ojczystego podczas opowiadania historii – to pomaga zachować kulturę, wspiera autentyczność i wzmacnia tożsamość. Twórz przestrzeń, w której wszystkie języki są mile widziane, oferując pomoc w tłumaczeniu, jeśli będzie taka potrzeba. Zachęcaj do ciekawości wobec mniej znanych języków i wspieraj współpracę w praktycznych zadaniach, które pomagają pokonywać bariery językowe. Dla grupy może być inspirujące, aby pokonywać bariery językowe korzystając z języków wspólnych oraz aplikacji, takich jak Google Translate. Wykorzystaj umiejętności uczestników, by wspierać inkluzywność i ułatwić komunikację.

  • Przed rozpoczęciem warsztatów, przedstaw plan zajęć, szczegóły dotyczące przestrzeni (toalety, jedzenie, przerwy) oraz opcje miejsc siedzących (np. twarzą do ściany, drzwi lub okna). Wytłumacz dostępne trasy i wyjścia. Jasne zasady pomogą uczestnikom poczuć się swobodnie i bezpiecznie. Nawet dla stałych uczestników, ustalenie oczekiwań dotyczących zachowań tworzy przyjazną atmosferę dla wszystkich.

  • Używanie rekwizytów, podpowiedzi oraz aktywności niezwiązanych bezpośrednio z opowiadaniem historii pomaga zmniejszyć presję i sprawia, że cała sytuacja staje się bardziej relaksująca. Prace ręczne, rysowanie czy szkicowanie pomagają się odprężyć, a rekwizyty i podpowiedzi inspirują do ciekawych, zabawnych rozmów. Obrazy pomagają wyrazić emocje, wartości i marzenia bez używania słów. Część osób czuje się bardziej komfortowo dzieląc swoimi historiami, gdy wykonują inne zadania, dlatego dodanie praktycznych aktywności może pomóc w budowaniu więzi i zaufania.

  • Po dzieleniu się historiami stwórz przestrzeń do refleksji, doceniając odwagę tych, którzy podzielili się swoimi historiami. Zapytaj, jak się czują, i zaoferuj wsparcie, jeśli będzie potrzebne. Zachęć do nawiązywania więzi, wskazując wspólne wątki w opowieściach. Na zakończenie wyraź wdzięczność za udział i daj możliwość luźnej rozmowy.

  • Często wydaje nam się, że wiemy, co jest najlepsze dla naszej grupy warsztatowej, ale zbieranie opinii od społeczności, do której kierujemy nasze działania, może przynieść cenne wskazówki. Angażowanie ich w proces organizacyjny nie tylko pozwala lepiej zaspokoić ich potrzeby, ale także sprawia, że czują się zaproszeni i zaangażowani, co buduje poczucie przynależności, współodpowiedzialności i więzi z planowaną inicjatywą.

  • Dołącz do warsztatów dla edukatorów i liderów społeczności, aby rozwijać swoje umiejętności i zbudować pewność siebie w prowadzeniu zajęć z dzielenia się historiami. Naucz się technik wsparcia i podejść wrażliwych na traumę, które pomagają w etycznym i współczującym opowiadaniu historii oraz wzmacniają głosy osób marginalizowanych.